TUGAS AHIR

Ti isuk-isuk Karma aprak-aprakan ka unggal perpustakaan jeung toko buku ningalan rupa-rupa corak étnik keur bahan tugas ahir manéhna. Sabenerna geus aral basa dua judul anu tiheula ditolak ku dosénna lantaran kaciri pisan meunang niron, jeung teu oténtik cenah.

“Coba cari lagi tema yang lain, kalau bisa langsung ke lapangan, teliti sampai di mana perkembangan dan perubahan corak kain asli dengan yang ada sekarang. Perubahan apa yang bisa kamu tangkap dari sana ... atau tema yang lainnya, saya kurang suka dengan karya-karya ilmiah hasil contekan atau plagiat”.

Dosenna méré saran ka Karma, Karma ngahuleng, uteukna geus butek mikiran rupa-rupa pijuduleun tugas ahirna. Datang ka babaturanana lain méré ideu kalahka ngajak jalan-jalan.

“Enggeus Kar, ayruna mah refreshing heula, bisi ngagolak éta uteuk téh dipaksa waé kudu mikir mah.”

“Rék ka mana kkitu ayeuna?” Karma ngéléhan.

“Urang gé sarua sabnerna mah keur pusing. Kumaha mun urang jalan ka Dago?”

Krama ngahuleng. Biasana lamun si Romi ngajak jalan ka Dago geus pasti manéhna balik kudu mawa minuman keras.

“Hayu lah tong loba ngahuleng, ku urang ditraktir. Di dieu we nginumna mah ngarah jongjon... Geura geus dicébor mah uteuk téh seger seui.”

Balik ti jalan Dago manéhna teu ngahaja ningal hiji jalma papakéanna sing sarwa hideung, calana gombrang, baju kampret jeung iket hideung, mamawa kantong tina akar jiga kantong koja urang Baduy tapi ieu mah leuwih lebar. Geulang bahar sagedé ramo ngabeulit dina leungeunna, batu ali rapang dina ramona warna-warni jeung galaledé jiga nu sok dipaké ku pelawak Tessi Srimulat.

Karma nitah eureun ka Romi.

“Stop heula Rom, itu aya jelema jigana mah ti pedalaman, sugan wae mawa nu anéh-anéh.”

“Ah paling ogé tukang obat, rék debus atawa ngaluarkeun oray.” Ceuk Romi bari ngeureunkeun motorna pasa hereuupeun éta jelema.

Karma murinding ningal beungeut éta jelema. Halisna kandel déngdék ka sisi luhur, panonna disipit-sipit tapi katingal semu beureum. Palebah hihideungna rada leutik, kumisna ipis ngulapés ka handap, huntu laleutik kerep jeung katingal jiga sareukeut.

Romi cingogo ngilu ngariung ngurilingan éta jalma, ari Karma nangtung tukangeun Romi.

“Kuring datang ti jauhna, seja rék nulungan sadérék-sadérék nu aya di dieu, lain rék nipu ngajual obat nu teu pararuguh, atawa ngajual jimat, batu ali, isim, jeung buli-buli ridho ikhlas mantuan rupa-rupa kasusah hirup.”

Jelema éta eureun heula ngomongna panonna mapay ka jalma nu hadir di dinya.

“Kumaha cenah carana, ... cukup namprakkeun leungeun baé jeung sebutkeun kasusahna mudah-mudaha isuk jaganing pagéto geus leungit éta kasusah téh  ... teu kudu mayar mahal, saridlona bae ... rék saratus rék sarébu ... atawa teu boga duit ogé cenah, moal burung ditulungan ...”

Salah saurang maju ka hareup, ningal papakéanana jigana tukan béca. Manéhna namprakkeun leungeunna. Tukang ramal nyampeurkeun ka éta tukang béca, terus nyekelan leungeunna nu keur namprak.

“Saha ngaran téh Jang?”

“Diman”

“Weton, poé lahir?”

“Jumaah”

“Naon kasusah téh Jang?”

“Lieur Pa, kuring téh loba hutang, jeung hayang ganti pacabakan.

Éta tukang ramal téh peureum, biwirna kunyam-kunyem jajampéan. Terus ngomong. Panonna tetep peureum.

“Isuk-isuk saencan panon poé bijil coba Ujang indit ka lebah wétan lempeng waé terus, kira-kira geus aya tujuh belas kali méngkol Ujang cicing di dinya nepi ka panon poé bijil. Mudah-mudahan Ujang meunang pacabakan nu anyar.”

Manéhna ngadeukeutan eta tukang béca, terus ngaharéwos kana ceulina teu kadéngé ngomong naon ngan tungtungna rada hawar-hawar kadénge nyebutkeun angka.

Tukang béca téh unggut-unggutan bari seuri, jigana mah dibéré nomer judi togél meureun. Terus éta tukang béca téh ngasupkeun duit lima ratus pérak kana wadah nu aya di dinya.

Sanggeus kitu, hiji-hiji jalma anu aya téh maju ka hareup, geus aya tilu urangna anu maju téh. Karma noél ka Romi ngajak indit, tapi Romi jigana mah hayang ngilu maju nanyakeun kasusahna.

“Ké heula Kar, tungguan sakeudeung ...”

Manéhna maju bari namprakkeun leungeunna ka éta jelema.

“Saha ngaran téh?”

“Romi”

“Weton?”

“Salasa”

Eta jelema nyekel leungeun Romi bari kunyam-kunyem jiga saméméhna, bari peureum nanyakeun kasusah Romi.

“Abdi téh susah pisan néangan kanggo bahan tugas ahir, upami tiasa mah hayang manggihan corak gambar anu anéh, orisinil jeung meunang nilai téh pangalusna.”

Karma seuri ngadéngé Romi nyarita kitu téh, atuh nu aya di dinya gé kabéh marilu seuri.

Éta jalma teu ngajawab kalahka nyokot kantongna, terus mikeun hiji barang dibungkus ku koran ka Romi.

“Omat ieu bungkusan ulah dibuka di mana baé, engké ari geus nepi ka imah pék geura buka, mudah-mudahan kasusah Ujang leungit.”

Romi narima éa bungkusan, terus manéhna ngaluarkeun duit sarébu, lung ... dialungkeun kana wadah tempat duit.

“Nuhun nya Pa ...” Romi nganuhunkeun ka éta jelema terus ngajak indit ka Karma.

Satepina di imah Romi gura-giru muka éta bungkusan téh, ari bray ... Romi jeung Karma colohok.

Eusi éta bungkusan téh kaén salébar sorban, corakna pinuh ku rupa-rupa gambar anéh sakapeung jiga lukisan abstrak,  ditilik-tilik deui jiga batik, tapi stilirna bener-bener anéh. Katingalina memang nyari pisan jeung pantes.

“Gélo, ti mana Si Bapa tadi meunang corak jiga kieu ...”

Romi ngomong bari katingali atoh pisan.

“Manéh pernah ningali motif jiga kieu Kar?”

“Asa pernah ningli, tapi di mana nya, poho deui.”

“Cik inget-inget.”

“Asa gambar dina Tatto Preman-preman di Amerika.”

“Lain atuh Kar, urang apal pisan kana stilir  modél kitu mah.” Romi nyanggah pamanggih karma.

“Oh ... enya dina “Poltergeist”, film meta fisik geuning, manéh inget henteu?” Romi ngahuleng sakeudeung. Karma nyarita deui.

“Piraku poho, éta gambar rajah-rajah élmu gaib, jeung rajah pikeun ngawadalkeun jelema ka “Penguasa Kegelapan”... ngan gambar ieu mah leuwih rame corakna, jigana nu nyieunna bangsa urang ... da pangaruh gaya stilir batikna katempo kuat pisan,”

Karma ngébréhkeun analisis atawa pamanggihna.

“Bisa jadi, lamun kitu, ieu ngarupakeunsusunan simbul-simbul, lamun aya simbul, tangtu kudu aya hartina ... lain kitu Kar?”

“Pasti ...” ceuk karma bari seuri, ningal Romi ngomongna bari lajag-léjég jeung leungeunna pepeta.

“Urang balik deui yu, urang téang éta Bapa-Bapa nu tadi sugan waé meunang informasi anu leuwih lengkep ngeunaan corak dina kaén ieu ...”

Ngomong kitu téh romi bari ngarawél jékét kulitna, teu poho mawa kaén anu tadi. Karma nuturkeun Romi, manéhna ogé sarua panasaranana.

Nepi ka tempat nu tadi, geus kososng, malah euweuh tapak-tapakna acan.

Romi jeung Karma luak-lieuk jiga jalma bingung, terus nyampeurkeun tukan béca nu keur saré dina béca. Tukang béca ngarénjag, terus nyyusustan biwirna.

“Badé ka mana, Dén?

“”Punten pisan Pa, ari tadi tukang ramal nu aya di dieu ka mana nya?”

Tukang béca keuheuleun ngadéngé Romi ngan saukur nanya kitu.

“Duka teuing atuh Dén!”

Bari terus asup deui kana bécana neruskeun hanca saréna.

“Sugan waé Bapa apal ngaran jeung kampungna?”

Tukang béca téh ngajawab bari peureum.

“Lamun teu salah mah ngaranna Bapa Silbi urang Kampung Peteng.”

Romi ngaluarkeun buku telepon leutik terus nuliskeun alamatna.

Bapa apal di mana ari Kampung Peteng téh?”

“Teuing di mana atuh Den, asa kakara ngadéngéna ogé.” Tukang béca gajawab,panonna mélétét, jeung neruskeun jawabanna. “Lamun Adén hayang panggih mah cenah, impleng waé beungeutna tengah peuting tangtu manéhna datang ...”

Ningal paroman tukang béca jiga teu rido kitu, Romi jadi asa ngaganggu terus nganuhunkeun ka tukang béca bari méré duit sarébu, keur roko cenah, biur baé indit jeung Karma.

Romi katingali kuciwa pisan, teu bisa manggihan tukang ramal anu tadi méré kaén. Satepina ka imah manéhna tuluy ngomong ka Karma.

“Engké peuting saré di dieunya ... urang ngabahas stilir kaén téh, sugan waé bisa nyieun tugas ahir tina bahan ieu ...”

Karma nyanggupan terus manéhna indit, tujuanna rék ka perpustakaan deui néangan bahan pikeun tugas ahirna jeung référénsi gambar simbul-simbul anu aya dina kaén nu dibéré  ku tukang ramal.

Kira-kira jam salapan peuring, Karma geus katingal guntreng jeung Romi. Di hareupeunana buku-buku numpuk sawaréh pasoléngkrah.

“Ah jigana moal angeus-anggeus cara kkieu mah diskusi téh ...”

Romi indit ka tuang nyokot gelas, tuluy muka botol minuman keras anu dibeulina tadi beurang.

“Drink heula Kar, ambéh rada seger geura.”

“Aduh sorry Rom, sakali nginum deui jigana urang langsung ngajongkéng jiga minggu kamari ... ieu beuteung teu bisa narima ... dieusian ku nu kitu mah langsung seueul.”

Karma nolak, pedah sieun panyakit mahna tambah parna. Romi ngartieun tuluy ngomong deui.

“Ceuk tukang béca nu tadi mah, lamun hayang panggih jeung tukang ramal impleng baé tengah peuting ... ku urang rék dicobaan bener henteu éta tukang béca téh.” Romi terus nginum jiga jelema nu hanaang di padang pasir. Gambar stilir dina kaén téh ku Karma terus ditaliti.

“Bener-bener corak gambar nu anéh.”

Kitu gerentes haté Karma, terus éta akén anu lébarna jiga sorban téh diambeuan, manéhna ngabirigidig. Rarasaanana manéhna kungsi ngambeu aroma kitu, tapi teuing di mana.

Beuki disidik-sidik eta gambar corak téh beuki atra katingali najan gambarna ngan sawarna  nya éta warna coklat bata atawa jiga getih nu geus garing. Corak téh ngagambarkeun jelema-jelema nu keur ngajajar dibeulit ku sasatoan jeung tutuwuhan. Aya nu dibeulit ku oray, ngagandong bagong, numpak anjing, dibeulit ku akar nu pinuh ku cucuk nagan palebah tungtungna jigana éta gambar téh can anggeus. Da katingan nagn samar-samar jiga gurata sketsa patlot wungkul tapi digambarna lain ku patlit da warnana semu héjo ngan teu jelas bentuk naon. Di tungtung handap beulah kénca aya bacaan ngaran Silbi, manéhna inget éta téh ngaran tukang ramal anu tadi.

Harita geus jam sabelas peuting, Karma ngagolérkeun awakna dina korsi panjang panonna manco kana telepisi, tapi teu kungsi lial guher manéhna saré mani tibra pisan.

****

“Di mana ieu téh?”

Karma kacida reuwasna basa hudang manéhna geus aya di rumah sakit, katingal kulawarganan ngariung ngurulingan manéhanana.

“Alhamdulillah ...” Kadéngé nu araya di dinya miji sukur.

“Geus sadar geuning ayeuna mah, Kasép.” Indungna nyium tarang Karma bari reumbay cimata.

Karma ngahuleng, teu ngarti aya kajadian naon nepi ka manéhna bisa asup ka rumah sakit, saingetna mah manéhna keur ngéndong di tempat kosna Romi.

Paralak bapana nyarita yén Romi tilu poé ka tukang geus maot, beungeutna geuneuk jiga tapak nyekék, tapi ceuk visum dokter mah over dsis rea teuing nginum minuman keras jeung dahar obat terlarang. Ari Karma mah diberitakuenna rupa-rupa aya anu ngomong over dosis, soak pedah ningal baturna sakarat, pingsan pedah panyakit mahna kumat, nepi ka digotong ka rumah sakit ogé teu sadar aya kana tilu poéna.

Karma ngahuleng, katingali pisan manéhna bingung jeung ngarasa aneh.

“Istigfar ... Kasép ... Istigfar.” Indungna terus nyiuman tarang Karma.

Karma istigfar. Hudang ... terus ménta dahar, lapar jigana mah, pedah tilu poe teu kararaban dahareun pisan.

“Geus sukuran Bapana ... anak urang téh teu ku nanaon geuning, séhat jagjag belejag.” Indungna katempo bungaheun pisan ningali Karma dahar mani rampus.

Soré harita kénéh Karma diijinan balik ku dokter da pedah teu ku nanaon, najan boga panyakit gé teu matak pihariwangeun.

Nepi ka kamarna Karma duik ngalamun, tetep teu ngarti ku kajadian nu ngarandapan dirina. Terus muka rangsel nu harita dibawa ka imah Romi.

Manéhna reuwas ningali kaén paméré tukang ramal téh aya dina kantongna jeung diskét dibungkus dihijikeun.

Bray harita kénéh diskét téh ku manéhna dibuka dina komputer, judulna atra pisan “Arti dari Symbol-Syimbol pada Rajah Stilir ‘Kampung Peteng’.”

Karma terus naliti deui éta kan téh, manéhna ngarénjag deui basa ningal gambar nu tadina can anggeus, ayeuna mah geus beres digambar, katingal mangsina anyar kénéh, warnana beureum semu hérang, ngagambarkeun stilir hiji jalma nu keur nangtung, leunegun kéncana nyekel botol minuman keras, sedengkeun leungeun katuhuna nyekel spet suntikan bari dibeulit ku dangdaunan ganja.

Haté Karma dag-dig-dug, pikiranna tagiwur, terus éta kaén téh dialungkeun jiga anu sieun. Manéhna ngabirigidig terus ngajerit tarik pisan basa maca ngaran tukang ramal anu aya dina éta kaén téh kabaca ti sabalikna.

(Dicutat tina Mangle no. 1799)